Analiz

FİNANSAL YÖNETİM

PARANIN ZAMAN DEĞERİ

Paranın Zaman Değeri

• Paranın zaman değeri, paranın bekleme fiyatı veya faizidir.
• Enflasyon nedeniyle paranın değer kaybetmesi ile paranın zaman değeri arasında fark vardır.
• Paranın zaman değeri, paranın kullanım zamanındaki tercih nedeniyle oluşan bir değerdir.

Faiz Nedir

• Faiz, başkalarına ait sermayenin kullanımı için ödenen bedeldir.
• Faiz, paranın zaman değeridir.

Nominal Faiz ve Reel Faiz

• Nominal faiz, piyasada uygulanan cari faiz oranıdır.
• Reel faiz, enflasyondan arındırılmış faiz oranıdır. Reel faiz, aşağıdaki şekilde bulunabilir:

1 + Reel Faiz = 1 + Nominal Faiz

1 + Enflasyon Oranı

Veya, kısaca;

Reel Faiz = Nominal Faiz Oranı – Enf. Oranı’dır.

Basit Faiz

• Basit faiz, ana paraya ödenen faizin, ana paraya ilave edilmeden hesaplanan faizdir.
• Basit faiz şöyle hesaplanmaktadır:

I = P*i*n

I = Basit faiz tutarı

P = Ana para tutarı

i = Yıllık faiz oranı

n = Vade

Örnek

• Bir yatırımcı, basit faiz hesabıyla, 10.000.000 TL’yi bankaya yıllık %50 faizle yatırdığında, yıl sonunda ne kadar faiz alır?

P = 10.000.000 TL

i = %50

n = 1 yıl

I = ?

• I = P*i*n

I = 10.000.000 TL * 0.50*1 yıl

I = 5.000.000 TL faiz tutarıdır.

Bileşik Faiz/Paranın Gelecek Değeri

• Bileşik faiz, yıl sonunda kazanılan faizin çekilmediği sürece, ana paraya ilave edilerek, ana para+faiz üzerinden faiz hesaplanmasıdır.
• Bileşik faiz şöyle hesaplanır:

FVⁿ = P ( 1 + i )ⁿ

P = Ana para

i = Yıllık faiz oranı

n = Yıl

FVⁿ = Gelecek değer

Örnek

• Bir yatırımcı, 1.000.000 lirasını, %40 faiz üzerinden 3 yıllığına bir bankaya yatırmıştır. Yatırımcının 3. yılın sonundaki parası ne kadar olacaktır?
• FV_ⁿ = P ( 1 + i )ⁿ

FV_ⁿ = 1.000.000 (1+0.40)³

FV_ⁿ = 2.744.000 TL olur.

• Faiz ödemeleri yılda 1 defadan fazla yapılıyorsa, gelecek değer şöyle hesaplanır:

FV_^nm = P( 1 + i / m )^nm

• Örneğin, yatırımcı, 1.000.000 lirasını, bir bankaya, 3 yıl için, faiz oranı yıllık %60’den 6 ay vadeli olarak yatırmıştır. Yatırımcının 3. yıl sonunda parası kaç lira olacaktır?
• FV_^nm = P( 1 + i / m )^nm

FV_^nm = 1.000.000 (1+0.60/2^)3*2

FV_^nm = 4.826.800 TL olur.

Paranın Bugünkü Değeri

• Bugünkü değer, gelecekte elde edilecek getirileri, belli bir faiz veya iskonto oranından başlangıç yılına indirgemektir.
• Bugünkü değer şöyle hesaplanır:

P = FVⁿ / (1 + i)ⁿ

P= Şimdiki değer

FV=Gelecekteki değer

i=İskonto oranı

n=Vade

• Yılda birden fazla faiz ödemesi durumunda, BD

P = FV^nm [ 1/ (1 + i /m )^n*m ]

şeklinde hesaplanır.

Örnek

• Bir yatırımcının 4 yıl sonra eline geçecek 1.000.000 TL’nin, yıllık %40 bileşik faiz oranı ile şimdiki değeri kaç TL’dir?
• P = FV_ⁿ / (1 + i)ⁿ

P = 1.000.000 / (1+0.40)⁴

P = 260.308 TL’dir.

ANÜİTE HESAPLAMALARI

• Anüite, belirli bir zaman süreci içerisinde, eşit aralıklarla verilen veya alınan eşit ödemeler serisidir.
• Anüiteler, ödemeler serisinin başlama noktasına göre, dönem başı veya dönem sonu olarak ikiye ayrılır.

Dönem Sonu Anüitelerin Gelecek Değeri

• Her devre sonu alınacak veya verilecek eşit taksitlerin, belirli bir süre sonunda ulaşacağı değer, şöyle hesaplanır:
• FVAⁿ = P [(1 + i)ⁿ -1) / i ]

FVAⁿ= Anüitenin n dönem sonundaki gelecek değeri

P = Eşit aralıklarla yatırılan eşit para turarı

i=Faiz oranı

n=Dönem sayısı

Örnek

• Bir yatırımcı, %50 faiz üzerinden, her yıl sonunda 4 yıl boyunca, 1.000.000 TL yatırırsa, 4. yılın sonundaki yatırım tutarı ne kadar olur?
• FVA_ⁿ = P [(1 + i)ⁿ -1) / i ]

FVA_ⁿ = 1.000.000 [(1+0.50)⁴-1 / 0.50]

FVA_ⁿ = 8.125.000 TL olur.

Dönem Sonu Anüitelerin
Şimdiki değeri

• Her yıl sonunda yatırılan veya alınan eşit tutarların bugünkü değeridir.

PVA = P. [[ 1- 1/(1+i)ⁿ]/i]

Örnek

• 4 yıl boyunca, her yıl sonunda elde edilen 100.000 TL’nin, %30 faiz oranı üzerinden bugünkü değeri kaç TL’dir?
• PVA = P. [[ 1- 1/(1+i)ⁿ]/i]

PVA = 100.000 [[1-1/(1+0,30)⁴]/0,30]

PVA = 216.620 TL

Dönem Başı Anüitelerin Gelecek Değeri

• Eşit aralıklarla yapılan eşit ödemeler, her dönem başında yapılıyorsa, buna peşin anüite denir.
• Peşin anüite şöyle hesaplanabilir:

FVAⁿ = P [( 1 + i )ⁿ – 1) / i ] ( 1 + i )

FVAⁿ= Anüitenin n dönem başındaki gelecek değeri

P = Eşit aralıklarla yatırılan eşit para turarı

i=Faiz oranı

n=Dönem sayısı

Örnek

• Bir yatırımcı, %50 faiz üzerinden, her yıl başında 4 yıl boyunca, 1.000.000 TL yatırırsa, 4. yılın sonundaki yatırım tutarı ne kadar olur?
• FVA_ⁿ = P [(( 1 + i )ⁿ – 1) / i ] ( 1 + i )

FVA_ⁿ = 1.000.000[((1+0.50)⁴-1)/0.50](1+0.50)

FVA_ⁿ = 12.187.500 TL olur.

Dönem Başı Anüitelerin Şimdiki Değeri

• Her dönem başında, eşit aralıklarla ödenen veya alınan eşit taksitlerin şimdiki değerinin hesaplanmasıdır.

• PVA = P. [ (1+i) [(1+i)ⁿ –1 /(1+i)ⁿ -1]]

FİNANSAL ANALİZ

Finansal Analiz

• Finansal analiz, finansal tablolardaki çeşitli hesaplar arasındaki ilişkilerin kurulmasını, ölçülmesini ve yorumunu kapsayan bir faaliyettir.
• Finansal analiz yapılarak, işletmenin mevcut durumu değerlendirilip, geleceğe ilişkin kararlar alınmaktadır.
• Finansal analiz, finansal planlama ve finansal denetimin ön koşuludur. Mevcut bilinmeden, planlama yapılamaz.

Finansal Analiz

• Finansal analiz, bizzat işletme tarafından yapılabileceği gibi, işletmeye kredi veren kurumlar veya yatırımcılar tarafından da yapılabilir.
• Finansal analiz yapılırken, bilanço ve gelir tablosundan yararlanılır.

Bilanço ve Gelir Tablosu

• Bilanço, bir işletmenin belli bir anda sahip olduğu varlıklarla, bu varlıkların sağlandığı kaynakları bir düzen içinde gösteren mali tablodur.
• Gelir tablosu, bir işletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirlerle, yaptığı giderleri, tasnifli bir şekilde gösteren ve bir dönem faaliyetinin sonucunu kâr veya zarar olarak özetleyen tablodur

Finansal Analiz Türleri

• Finansal analizin iki türü vardır.

1. Statik finansal analiz

2. Dinamik finansal analiz

• Statik finansal analiz, belli bir döneme ait finansal verilerle faaliyet sonuçlarının analizidir.
• Dinamik finansal analiz, işletmenin cari dönem verilerinin geçmiş yıllar veya rakip işletmelere ait verilerle karşılaştırılması yoluyla yapılır.

Finansal Analizin Amacı

• Finansal analizin yapılma amacı, bir işletmeyle ilgili olarak şu bilgileri elde etmektir:
• İşletmenin likidite durumu
• İşletmenin karlılık durumu
• İşletmenin sermaye yapısı
• İşletme aktiflerinin kullanım durumu

Mali Analiz Teknikleri

• Oranlar
• Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi
• Dikey Yüzdeler Yöntemi
• Trend/Eğilim Yüzdeleri Yöntemi
• Fon Kaynak ve Kullanım Tablosu

ORAN ANALİZİ

• Oran, mali tablolarda yer alan çeşitli kalemler arasındaki basit matematiksel bir ilişkiyi gösterir.
• Çok sayıda oran elde edilebilir. Fakat, önemli olan, anlamlı ve gerekli oranları hesaplamaktadır.
• Oranlar, doğru ve amaçlara uygun olarak yorumlanmalı ve sektör ortalamaları ile karşılaştırılmalıdır.

Oran Analizi

• Oranlar, oranda yer alan değerlerin tutarları da dikkate alınarak yorumlanmalıdır.
• Yorum yapılırken, enflasyonun oranlar üzerindeki etkisi gözönünde bulundurul- malıdır.
• Mevsimsel ve devresel değişikliklerin oranlar üzerindeki etkisi de dikkate alınmalıdır.

Mali Analizde Kullanılan Oranlar

• Bilanço ve gelir tablosu verilerinin analizinde kullanılan oranlar, dört grupta toplanmaktadır.

1. Likidite oranları,

2. Mali yapı / Kaldıraç oranları,

3. Faaliyet oranları,

4. Kârlılık oranları.

5. Borsa-Performans oranları

Likidite Oranları

• Likidite, bir varlığın düşük maliyetle ve hızlı bir şekilde nakde dönüşme yeteneğidir.
• Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borçlarını zamanında ödeyebilme gücünü gösterir.
• Teknik likidite, işletmenin vadesi gelen borçlarını ödeyebilme gücünü, gerçek likidite ise, işletmenin tasfiyesi halinde borçlarını ödeyebilme gücünü ifade eder.
• Kısa vadeli analizlerde genellikle teknik likidite kullanılmaktadır.

Likidite Oranları

• Cari Oran= Döner Değerler/Kısa Vad. Borçlar

“2” veya “1.5” olması iyidir.

• Asit-Test Oranı=Döner Değerler-Stoklar/KVB

“1” veya “1”’den büyük olması iyidir.

• Hazır Değ. Oranı = Hazır Değerler/KVB

%20 ve üzerinde olması iyidir.

Mali Yapı/Kaldıraç Oranları

• Mali yapı oranları, işletmenin ne ölçüde borçla finanse edildiğini ve borçla finansmanının işletme için ne kadar yararlı olduğunu ölçmeye yarar.
• Mali yapı oranlarıyla, işletmenin finansmanında kullanılan yabancı fonların oranı ölçülmeye ve işletmenin gelirleriyle sabit ödemelerini kaç defa karşıladığı belirlenmeye çalışılır.

Mali Yapı Oranları

• Toplam Borç Oranı=Top. Borç/Top. Aktifler

%50 ve altında olması iyidir. (Kaldıraç Oranı)

• Toplam Borç/Özsermaye Oranı

“1” veya “1”den küçük olması iyidir.

• Kısa Vad. Borçlar/Özsermaye Oranı

%35 ve altında olması iyidir.

• Sabit Varlıklar/Özsermaye Oranı

“1”in altında olması iyidir.

• Faiz Karşılama Oranı = FVÖK/Faiz

“8/1” veya “7/1” olması iyidir.

• Faiz Karşılama Oranı = VSK+Faiz / Faiz

“4/1” olması iyidir.

• Sabit Ödemeleri Karşılama Oranı

VÖK+Faiz+Kira+Amortismanlar

Faiz+Kira+Anapara Taksitleri

“2/1” olması iyidir.

Faaliyet Oranları

• Faaliyet oranları, işletmelerin sahip oldukları varlıkları ne derece etkin kullandıklarını gösteren oranlardır.
• Faaliyet oranları, varlıkların devir hızı olarak bilinir. Bu oranlar, varlıkların herbir lirasının yarattığı geliri ölçer.
• Faaliyet oranlarının payında, satışlar, paydasında ise, ilgili hesaplar yer alır.

Faaliyet Oranları

• Alacak Devir Hızı= Kredili Satışlar

Tic. Alacaklar

• Alacak Tahsil Süresi= Alacaklar*360

Kredili Satışlar

• Stok Devir Hızı=SMM / Ortalama Stoklar
• Stok Devir Hızı= Net Satışlar

Ortalama Stoklar

Faaliyet Oranları

• Özsermaye Devir Hızı= Net Satışlar Özsermaye
• Aktif Devir Hızı= Net Satışlar

Aktif Toplamı

• Döner Sermaye Hızı= Net Satışlar

Döner Sermaye

• Sabit Varlık D. Hızı= Net Satışlar

Sabit Varlıklar

Karlılık Oranları

• Kârlılık oranları, işletmelerin faaliyetleri sonucunda elde ettikleri başarıyı ölçmeye yarayan oranlardır.
• Kâr miktarının değerlendirilmesinde, şu faktörler gözönünde bulundurulur.

1. Sermayenin alternatif getirisi

2. Önceki yıl kârların gelişim seyri

3. Genel ekonomik koşullar

4. Aynı endüstrideki işletmelerin kâr oranları

• Karlılık oranları, satışlar, özsermaye ve varlıklar üzerinden hesaplanabilir.

Karlılık Oranları

• Brüt Kar Marjı= Brüt Kar / Satışlar
• Net Kar Marjı= Net Kar / Satışlar
• Net Kar/Özsermaye= Net Kar * Satışlar Satışlar Özsermaye
• Yatırım Karlılığı= Net Satışlar * Kar

Aktif Toplamı Net Satışlar

Borsa Performans Oranları

• Fiyat/Kazanç Oranı= Hisse Senedi Fiyatı

Hisse Başına Düşen Kar

• Piyasa Değeri-Defter Değeri = Piyasa Değeri

Defter Değeri

• Hisse Başına Kar = Dönem Net Karı

Hisse Senedi Sayısı

KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR YÖNTEMİ

• Karşılaştırmalı tablolar yöntemi, işletmelerin birden fazla dönemine ait bilanço ve gelir tablolarının kendi aralarında karşılaştırılmasıyla yapılmaktadır.
• Karşılaştırmalı analiz, işletmelerin gelişme yönü hakkında bilgi sağlamaya yarar.
• Yorum yaparken, enflasyon dikkate alınmalıdır.
• Mutlak rakamlar ve yüzdeler birlikte ele alınıp incelenmelidir.

EĞİLİM YÜZDELERİ (TREND) YÖNTEMİ

• Trend analizinde, birbirini izleyen dönemlere ait mali tablolarda yer alan kalemlerin temel/baz alınan mali tablo kalemlerine göre gösterdiği artış veya azalışlar yüzde olarak hesaplanmaktadır.
• Baz yılın seçiminde dikkatli olunmalıdır.
• Yorum yapılırken enflasyon göz önünde bulundurulmalıdır.

DİKEY YÜZDELER YÖNTEMİ

• Dikey yüzde analizi ile, mali tablolarda bulunan her bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü incelenir.
• Yüzde yönteminde, kalemin alt olduğu grup veya genel toplam 100 kabul edilir ve her bir kalemin toplam içindeki yüzdesi hesaplanır.
• Kalemlerin toplam içindeki nisbi önemini gösterir ve işletmenin, diğer işletmelerle karşılaştırılmasına olanak sağlar.

FON KAYNAK VE KULLANIM TABLOSU

• Fon kaynak ve kullanım tablosu, işletmenin belli bir dönem içerisinde sağladığı fonları ve bu fonların kullanılış yerlerini gösterir.
• Buradaki fon kavramı, tüm finansal değişimleri ifade etmektedir.
• Fon Kaynak Kullanım Tablosuyla, finansal tablolarda görülmeyen fon akımları ortaya konarak, faaliyet sonucu elde edilen veya alınan fonların nerelerde kullanıldığı ayrıntılı olarak gösterilir.

* Fon kaynak ve kullanım tablosu, devre başı ve devre sonu bilançolarının karşılaştırılmasıyla düzenlenir.
* Karşılaştırma sonucunda bilanço kalemlerindeki değişiklikler, kaynak ve kullanım olarak sınıflandırılmalıdır.

• Fon kaynakları

1. Aktiflerde azalış

2. Borçlarda artış

3. Öz sermayede artış

4. Amortismanlarda artış

• Fon kullanımını

1. Aktiflerde artış

2. Borçlarda azalış

3. Öz sermayede azalış

İşçilik Ücretleri

İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

İşçi Ücret ve Giderlerini Oluşturan Unsurlar:

İşçi ücret ve giderlerine konu olan işçilikler iki grupta toplanabilir.

- Üretim Faaliyetleri İle İlgili İşçilikleri

* esas işçilikler
* yardımcı işçilikler

- Üretim Dışı İşletme Faaliyetleri İle İlgili İşçilikler

Esas işçilikler, esas üretim gider yerlerinde ortaya çıkar. Yardımcı işçilikler ise, üretimin yapılmasına yardımcı olan işçiliklerdir. İşçilik giderleri bir birinden farlkı niteliklerde olan çok sayıdaki unsurdan oluşur. İşçilik giderlerinin özü ücrettir. Ücret, kök ve eklerden oluşur. Kök ücret, işçiye çalışmasının karşılığı yapılan ödemeleri temsil eder. Ek ücret ise, yasalar, sözleşmeler gereği ya da isteğe bağlı olarak, kök ücrete yapılan ilavelerdir.

İşçi ücret ve giderlerini oluşturan unsurlar aşağıda sıralanmıştır;

- Esas ücretler(normal ücret)
- Hafta ve genel tatil ücretleri
- Fazla çalışma ücretleri ve zamları
- Üretim ve verimlilik primleri
- Gece / vardiya zammı
- Sosyal yardımlar
- Sağlık giderleri
- İzin ücreti
- Harçlıklar
- İşçi yollukları
- Kıdem tazminatı
- Eğitim ve staj giderleri
- Yasal işveren payları(SSK, İşsizlik Sigortası)
- Diğer işçilikler

İşçilik unsurlarının bir kısmı işçiler için tahakkuk ettirilecek brüt ücret tutarı içerisinde yer alırken, bir kısmı ücret bordrosunda yer almamaktadır. Ücret bordrosu ile işçi adına tahakkuk ettirilen brüt ücretlerden, yasada belirtildiği şekilde; gelir vergisi, işçiden alınan sosyal güvenlik primleri ve damga vergisi gibi yasal kesintiler yapılır. Kalan tutar, net ücret olarak işçiye ödenir. Maliyet muhasebesi işçi için tahakku ettirilen brüt veya ödenecek net ücretten ziyade, işletme için işçilik giderlerinin toplam yükü ile ilgilenir.

Asgari ücret işçilik maliyetleri için tıklayınız

İşçilik Giderlerinin Direkt ve Endirekt Olarak Ayrımı:

Üretim faaliyetleri ile ilgili işçilikler ürün maliyetlerine dahil edilmektedir. Esas üretim gider yerindeki esas işçiliklere ait ücret ve giderlerin ürünle ilişkisi doğrudan kurulur. Yardımcı işçiliklerin ürünle doğrudan ilişkisin kurmak çoğu zaman güç veya imkansız olabilir. Ya da astarı yüzünü geçebilir. Yardımcı gider yerlerindeki işçiliklerin tamamı yardımcı işçiliklerdir. Bunların esas üretim gider yerlerinde üretilen ürünle doğrudan ilişkisini kurmak çoğu zaman mümkün değildir.

Uygulamada, işgilik giderlerinin direkt ve endirekt olarak ayrılması konusunda farklılıklar sözkonusudur.

- Esas üretim gider yerlerine çalışan tüm işçilere ait giderlerin tamamını direkt işçilik kabul edenler,
- Esas üretim gider yerlerinde çalışan üretici işçilere ait giderlerin tamamını direkt işçilik olarak kabul edenler,
- Üretici işçiliklere ait bir kısım giderleri direkt işçilik olarak kabul edenler bulunmaktadır.

Direkt işçilik dışında kalan üretimle ilgili işçilik giderleri endirekt işçilik olarak kabul edilir.

Esas ücretler, fazla çalışma ücretlerinin zamsız kısmı ve üretim verimlilik primleri fiili çalışma ile ilgili olup, ücret unsurları ile ürün arasında doğrudan ilişki kurmak mümkündür. Diğer unsurların ürünle bağını kurmak güç ya da anlamsız olabilir.

İşçi Ücret ve Giderlerinin Belirlenmesi:

Esas(Normal) Ücretler
Diğer İşçi Ücret ve Giderleri

Esas(Normal) Ücretlerin Belirlenmesi:

Esas ücretler, işçilerin normal mesai süresince fiilen yaptıkları iş karşılığı tahakkuk ettirilen ücretleri ifade eder. Normal mesai saatleri içerişisinde yapılan çalışmadır ve bunlar işçilik giderinin özünü oluşturur. Mevcut yasalarda, normal mesai süresi haftalık 45 saat olarak belirlenmiştir.

- Esas Ücretin Zaman Esasına Göre Belirlenmesi;

Zaman esasında esas ücret, işçinin iş başında geçirdiği süreye göre belirlenir. Esas ücret, çalışma süreleri ile saat ücretlerinin çarpılması sonucu bulunur.

- Esas Ücretin Parça Başı(Akord) Esasına Göre Belirlenmesi;

Bu sistem, her bir işçinin ya da işçi grubuna ait verimliliğin ölçülebildiği işletmelerde uygulanabilir. Ücret, üretim miktarı ile orantılı olarak artar veya azalır. Akord ücret sisteminin uygulanabilmesi için, bir işçinin üretim sürecinin tüm aşamalarını gerçekleştirmesi şart değildir. İki tür uygulama biçimi vardır.

Para Akordu

Önce işçinin normal şartlar altında üretebileceği ürün miktarı belirlenir. Daha sonra, genellikle asgari ücret dikkate alınarak saat ücreti hesap edilir. Burdan haraketle asgari ücret belirlenir. Bulunan bu ortalama ücret, billi bir zaman dilimi içerisinde üretilen ürün miktarı ile çarpılarak esas ücret hesaplanır.

İşçinin normalde saatte 4 adet mamul üretebileceği belirlenmiştir. Sözleşme gereği saat ücreti 4,00 TL dir. Bu ay 180 saat çalışan işçi 800 adet üretmiştir.

Parça başına ücret : 4,00 / 4 = 1,00 TL/adet
Aylık brüt ücret : 1,00 x 800 = 800,00 TL

Zaman Akordu

Üretilen miktardan çok, üretim zamanı önemlidir. Bu zaman genellikle dakika olarak belirlenir ve akord zamanı olarak ifade edilir. Daha sonra, normal saat ücretine akord zammı da ilave edilerek, 1 dakika için akord ücreti hesaplanır. Bu da akord faktörü olarak ifade edilir. Akord zamanı ile akord faktörü çarpılarak, birim üretim için akord ücret hesaplanır. Belirlenen zamanın altında üretim yapan işçiler, ödüllendirilmiş olur.

İşletmede saat ücreti 5,00 TL , akord zammı %20 dir. Bir birim üretim için 30 dk çalışılması gerekmektedir. İşçilerden Mehmet Usta 400 saat çalışıp, 840 adet üretmiştir.

Akord faktörü = 5 + (5 x 0,20) / 60' = 0,10 TL/dk

Birim Akord Ücret = 0,10 x 30' = 3,00 TL

Mehmet Bastı için Aylık Brüt Esas Ücret = 3,00 x 840 = 2.520 TL

- Esas Ücretin Prim Esasına Göre Belirlenmesi;

Primli ücret sisteminde, işçiye garanti edilen asgari ücret yanında verimli çalışması dolayısıyla bir de prim tahakkuk ettirilir. İşçi normal verimde ya da onun altında çalışması durumunda, sadece asgari ücret alır. Birbirinden farklı çok sayıda primli ücret sistemi mevcuttur.

- Halsey sistemi,
- Rowan sistemi,
- Emerson sistemi,
- Bedeaux(Bedo) sistemi vb...

Diğer İşçi Ücret ve Giderlerinin Belirlenmesi:

- Hafta ve Genel Tatil Ücretleri;

Yasa ve sözleşmeler gereği günlük iş sürelerine uygun olarak çalışmış işçilere, çalışılmayan hafta ve genel tatil günleri için işveren tarafından ücret tahakkuk ettirilir. Uygulamada genellikle bir ay 30 günlük ücret tahakkuku yapılmaktadır.

- Fazla Çalışma Ücretleri;

İşçilerin normal çalışma saatleri dışında yaptıkları çalışmalar nedeniyle tahakku ettirilen ücretlerdir. Normal çalışma saat ücretinin 1,50 katıdır. Fazla çalışma ücreti normal ve zamlı olmak üzere iki kısımdan oluşur.

Direkt endirekt ayırımında, fazla mesai ücreti

Normal bir çalışma takviminden kaynaklanıyorsa, normal kısmı direkt, zamlı kısmı endirekt olarak muhasebeleştirilir.
Belli bir sipariş için ise, tamamı direkt olarak muhasebeleştirilir.

- Primler;

İşçileri teşvik ederek verimliliği arttırmak amacıyla, belli miktarın üzerinde üretim ya da satış yapan işçilere belli tutar ve oranda prim adı altında ilave ücret tahakkuk yapılabilir.

- Yıllık İzin Ücretleri;

İş kanununa göre en az bir yıl çalışılması halinde;

1 - 5 yıla kadar => 14 gün
6 - 15 yıla kadar => 20 gün
16 - fazlası => 26 gün
18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük olanlara = En az 20 gün ücretli izin verilebilir.

Yıllık izin ücreti : (son bir yılda esas ücretler toplamı / fiilen çalışınan gün) x izin süresi

- İkramiyeler;

İşçilerin çalışmalarını teşvik amacıyla belirli dönemlerde veya günlerde işçi için tahakkuk ettirilen ücret ekleridir. Primler doğrudan çalışma karşılığı olarak verilirken, ikramiyeler bir anlamda işçinin başarılı çalışması nedeniyle ödüllendirilmesi için verilmektedir.

- Sosyal Yardımlar;

İşçiler için yapılan, yemek, erzak, yakacak, giyim, doğum, evlenme, çocuk yardımı gibi sosyal yardımlar da ücret ekleridir. Nakdi olarak yapılabileceği gibi, ayni olarak da yapılabilir.

- Kıdem Tazminatı Karşılığı;

İşçinin İş Kanununda belirtilen hallerde işten ayrılması durumnda işveren tarafından yapılan ödemedir. İşçinin en az bir yıl çalışmış olması şartı vrdır. Yapılacak ödeme tutarı, işçinin çalışmış olduğu her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş ücreti kadardır. Giydirilmiş ücret, esas ücrete yapılan ekleri de içerir. Eklerin süreklilik arzetmesi gerekir. İşçinin en son aldığı aylık ya da günlük ücret üzerinden hesaplanır.

- Yasal İşveren Payları;

SSK işveren payları bir çalışma karşılığı olmamakla birlikte yasal bir zorunluluktan kaynaklanan işçilik gideridir. SSK işveren primine ilişkin oran tablosu

Malullük, Yaşlılık ve Ölüm = % 11
Hastalık = % 6
Analık = % 1
İş Kazası ve Meslek Hast= % 1,5 - % 7

Toplam % 19,5 ile % 25 arasında değişmektedir.

İşsizlik sigortası işveren payları yasal zorunluluktan kaynaklanan işçilik gideridir. Toplamı % 4 olan bu kesintinin, % 1 devlet, % 1 işçi ve % 2 si işveren tarafından karşılanır.

Denetim

MUHASEBE DENETİMİ

Denetim, iktisadi faaliyet ve olaylara ilişkin bilgilerin önceden saptanmış ölçülere uygunluğunu araştırmak ve sonuçlarını ilgi duyanlara bildirmek amacıyla tarafsızca kanıt toplayan ve kanıtları değerleyen sistematik süreçtir.

1)Denetimin Unsurları Nelerdir?

Denetimin unsurları şunlardır;

1. İktisadi faaliyet ve olaylara ilişkin iddialar

Bilançodaki iddia

Gelir tablosundaki iddia ;

Denetçi bu finansal tabloları denetleyip onay verene kadar bu tablolardaki iddiaların güvenilirliği şüphede olacaktır.

2. Önceden saptanmış ölçütler

Yönetim tarafından konmuş yönetmelikler, yönergeler

Bütçe

Muhasebenin temel kavramları

Genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri

Muhasebe standartları

Vergi mevzuatı (vergi denetimi için)

Sayıştay mevzuatı (Kamu denetimi için) v.b.

3. İlgi duyan taraflar

4. Tarafsızca kanıt toplamak ve kanıtları değerlendirmek

5. Sistematik süreç

Denetim, sistematik bir süreçtir. Bunun için planlanması ve programlanması suretiyle sürecin ortaya konması gerekir.